Blez Paskal

Blez Paskal ishte matematikan, fizikan dhe filozof francez. Gjuha e programimit “Pascal” ka emrin e tij.

Blaise Pascal lindi në Klemon, në ato kohë një qytet i vogël. Paskalët i përkisnin elitës intelektuale. I ati ishte konsull mbretëror dhe president i “Cour des Aides”. E ëma, e cila vdiq kur ai ishte tre vjeç, ishte “një zonjë besimtare dhe bamirëse”. Që herët Paskali i ri shfaqi shënja të një pasioni të gjallë për shkencën. I ati filloi ta arsi

mojë nëpërmjet studimit të gjuhëve.

Një ditë, djali dymbëdhjetë vjeçar, e habit të atin me pyetjen “Ç’është matematika?” Përgjigjja se kjo shkencë përdorej, për shembull, për të ndihmuar njerëzit të vizatojnë saktë figurat, e nxiti Blezin të vizatojë figura gjeometrike mbi tjegullat e dhomës së tij. Një muaj më vonë i ati zbuloi që i biri kishte arritur te teorema: “shuma e këndeve të një trekëndëshi është e barabartë me dy kënde të drejtë”, pa lexuar kurrë në parë për këtë. Blezi përparoi shumë shpejt në matematikë.

Thuhet që i ati i Paskalit u caktua të mblidhte taksat. Blezit i vinte keq teksa shihte të atin që qëndronte zgjuar gjysmën e natës për të mbledhur kolona të gjata numrash. Për ta ndihmuar projektoi dhe ndërtoi një makinë që mund të mblidhte numra (deri në tetë shifra), e cila përbëhej nga një sistem i ndërlikuar rrotëzash, boshtesh dhe rrotash llogaritëse me dhëmbë. Ka të ngjarë që kjo të ketë qënë makina e pare llogaritëse komplekse. Më vonë Paskali ndërtoi një tjetër për të bërë zbritjen. Në vitin 1645 paraqet në publik të parën makinë llogaritëse që punonte pa gabime. Shpikësi, me dekret mbretëror, siguroi monopolin e prodhimit dhe shitjes së “Paskalines”. Paskali u shiti autoriteteve finaciare mbi 50 makina të tilla me çmim të mirë. Disa nga ato akoma ekzistojnë në muzeume.

Në moshën 24 vjeç Paskali fillon të tërhiqet mbas fizikës. Ai mundi të siguronte një provë eksperimentale për zbulimin e fizikanit italian Toriçeli të ekzistencës rreth Tokës të atmosferës. Paskali ishte i sigurt se shtypja e ajrit ishte më e vogël në lartësi të mëdha në sajë të zvogëlimit të masës së ajrit. Për të provuar këtë pohim Paskali i kërkoi kushëririt të tij Floren Perje, një alpinist me eksperiencë, të shënonte nivelin e zhivës në një kolonë të modifikuar të Toriçelit kur ndodhej në fund dhe në majë të Puy de Dome. Niveli i regjistruar në majë ishte me të vërtetë më i ulët se ai poshtë në luginë.

Në vitin 1654, në bashkëpunim me matematikanin e famshëm Ferma, studioi teorinë e kombinacionit të numrave. Ata hodhën bazat e para të teorisë së probabilitetit, teorisë që lindi nga studimi i tyre i mundësisë së rënies së monedhave.

Të gjitha punimet në matematikë dhe fizikë i kreu para se të bëhej 33 vjeç. Më vonë largohet përhere e më shumë nga bota reale për t’iu përkushtuar teologjisë dhe filozofisë derisa bashkohet me sektin mistik “Miqtë e Shën Agustinit”. Vitet e fundit i kaloi duke medituar në një manastir. Atje shkroi librat fetarë: “Mendimi” dhe “Llogjika e zemrës”. Shëndeti filloi t’i bjerë shpejt. Disa muaj para vdekjes Paskali u kthehet çështjeve praktike dhe propozon një projekt për ndërtimin në Paris të një sistemi të transportit publik me karroca. Për këtë merr një patentë mbretërore.